Mùa mưa năm nay đến sớm, mưa dầm kéo dài xen kẽ những đợt nắng nóng – điều kiện “vàng” để các loại bệnh hại bùng phát trên đồng ruộng. Theo nhiều chuyên gia nông nghiệp và cảnh báo từ Chi cục Trồng trọt & BVTV các tỉnh ĐBSCL và miền Bắc, có 6 loại bệnh hại nguy hiểm nhất đang đe dọa nghiêm trọng đến năng suất và chất lượng lúa mùa mưa. Nếu không phát hiện và phòng ngừa sớm, thiệt hại có thể lên tới 30–50% sản lượng.
1. Bệnh đạo ôn (cháy lá, đạo ôn cổ bông) – “kẻ giấu mặt” tấn công từ lá tới bông
- Tác nhân: Nấm Magnaporthe oryzae (tên cũ: Pyricularia oryzae).
-
Điều kiện phát triển: Thời tiết âm u, mưa nhiều, sương mù sáng, ruộng có ẩm độ cao, bón thừa đạm, giống mẫn cảm.
-
Dấu hiệu:
-
Trên lá: Xuất hiện vết bệnh hình mắt én, màu xám ở giữa, viền nâu. Vết bệnh lan nhanh trong điều kiện ẩm ướt.
-
Trên cổ bông: Cổ bông bị thâm nâu, gãy gục hoặc lép trắng toàn bộ bông lúa (gọi là đạo ôn cổ bông).
-
-
Tác hại: Gây cháy lá, gãy cổ bông, làm giảm tỷ lệ hạt chắc, có thể khiến ruộng mất trắng nếu phát hiện muộn.
-
Biện pháp phòng ngừa:
-
Sử dụng giống chống chịu như OM6162, OM6976.
-
Bón phân cân đối, tránh thừa đạm.
-
Phun phòng vào giai đoạn lúa đẻ nhánh – làm đòng và trổ đều bằng thuốc đặc trị như Tricyclazole, Isoprothiolane, Azoxystrobin, Fenoxanil...
-
2. Bệnh bạc lá (cháy bìa lá) – “kẻ tàn phá” sau mỗi cơn mưa lớn
-
Tác nhân: Vi khuẩn Xanthomonas oryzae pv. oryzae.
-
Điều kiện phát triển: Mưa dông lớn, gió mạnh, nước bẩn, vết thương cơ giới do sâu hoặc công cụ canh tác.
-
Dấu hiệu:
-
Lá cháy từ mép vào trong, màu nâu vàng, có mùi hôi nhẹ.
-
Vết bệnh lan nhanh, nhất là sau mưa lớn.
-
-
Tác hại: Gây suy giảm nhanh khả năng hấp thu và quang hợp. Năng suất giảm mạnh nếu nhiễm nặng trong giai đoạn lúa làm đòng.
-
Biện pháp phòng ngừa:
-
Sử dụng giống kháng (OM5451, OM4900).
-
Bón phân cân đối, ưu tiên Kali.
-
Phun phòng sau mưa lớn bằng thuốc như Kasumin, Oxolinic acid, Sasa, Xanthomic…
-
3. Bệnh lem lép hạt – “sát thủ âm thầm” khiến hạt lúa lép
-
Tác nhân: Tổ hợp nấm Fusarium, Curvularia, Alternaria.
-
Điều kiện phát triển: Mưa kéo dài vào thời điểm lúa trổ – phơi màu.
-
Dấu hiệu:
-
Vỏ trấu đổi màu nâu đen, hạt không chắc, tỷ lệ lép cao.
-
-
Tác hại: Giảm cả năng suất và chất lượng, ảnh hưởng đến giá thu mua, nhất là với lúa giống và lúa xuất khẩu.
-
Biện pháp phòng ngừa:
-
Tránh trổ vào đúng đợt mưa lớn (điều chỉnh lịch gieo sạ).
-
Không bón đạm muộn.
-
Phun thuốc nấm phòng bệnh giai đoạn trổ đều như Difenoconazole, Propiconazole.
-
4. Bệnh khô vằn – “kẻ lén lút” gây lụi tàn ruộng lúa
-
Tác nhân: Nấm Rhizoctonia solani.
-
Điều kiện phát triển: Ẩm độ cao, ruộng rậm rạp, phân thừa đạm, mưa nắng xen kẽ.
-
Dấu hiệu:
-
Vết bệnh hình mắt cua ở bẹ lá, rồi lan dọc thân, làm lá vàng úa.
-
-
Tác hại: Làm cây yếu, đổ ngã hàng loạt trước thu hoạch, thiệt hại nặng về sản lượng.
-
Biện pháp phòng ngừa:
-
Sạ thưa, không để ruộng quá rậm.
-
Bón vôi cải tạo đất, tránh thừa đạm.
-
Phun Validamycin, Hexaconazole khi lúa đứng cái.
-
5. Bệnh vàng lùn – lùn xoắn lá – “dịch bệnh nguy hiểm nhất do rầy nâu truyền”
-
Tác nhân: Virus lây qua rầy nâu.
-
Điều kiện phát triển: Gieo sạ sai lịch, rầy nâu di cư mạnh đầu vụ.
-
Dấu hiệu:
-
Lá xoắn, vàng, thân lùn bất thường.
-
Không trổ bông hoặc bông nhỏ, tỷ lệ hạt lép cao.
-
-
Tác hại: Gây mất trắng toàn ruộng nếu nhiễm nặng. Dịch bệnh có thể lây lan trên diện rộng.
-
Biện pháp phòng ngừa:
-
Gieo sạ né rầy (tuân thủ lịch thời vụ).
-
Không gieo liên tục nhiều vụ lúa (luân canh).
-
Quản lý rầy nâu từ sớm bằng các loại thuốc chọn lọc.
-
6. Bệnh thối rễ – chết cây con – “hiểm họa âm thầm từ lòng đất”
.webp)
-
Tác nhân: Nấm đất, vi sinh vật gây thối rễ.
-
Điều kiện phát triển: Đất thoát nước kém, úng liên tục sau sạ.
-
Dấu hiệu:
-
Rễ thối đen, cây con héo rũ, dễ nhổ lên.
-
-
Tác hại: Làm lúa mất mật độ ban đầu, phát triển kém, năng suất thấp.
-
Biện pháp phòng ngừa:
-
Làm đất kỹ, tạo rãnh thoát nước.
-
Dùng thuốc nấm đất dạng hạt hoặc tưới gốc sau sạ.
-
👉Mùa mưa năm nay, ruộng lúa của bạn có xuất hiện bệnh đạo ôn sớm hơn mọi năm không? Bạn xử lý ra sao và hiệu quả thế nào?
👉Trong số các loại bệnh mùa mưa, bạn sợ loại nào nhất? Vì sao? Thiệt hại nó gây ra năm ngoái với bạn là bao nhiêu?
#chuyennongdan #canhbaonongnghiep #benhhainguyhiemtrenlua