Vải Bắc Giang rớt giá thảm trong mùa mưa bão: “Được mùa – mất giá” tái diễn, nông dân kiệt sức gồng gánh

Khi trái vải thành... gánh nặng 

Vải là loại trái cây khó bảo quản, chỉ vài ngày là chín rục, thối cuống. Nếu không tiêu thụ kịp, nông dân đành vứt bỏ. Nhưng một khi vải bị bỏ đi, không ai thấy được cả mùa mưa nắng và nỗi đau phía sau.

Trong những ngày mưa dầm nặng hạt cuối tháng 6, tại Bắc Giang – thủ phủ của vải thiều Việt Nam, hàng trăm chiếc xe máy cà tàng vẫn miệt mài len lỏi qua từng con phố, chở theo những sọt vải đỏ au ướt sũng nước mưa. Trên từng gương mặt sạm nắng là ánh nhìn lo âu, mệt mỏi. Họ – những người nông dân không có thời gian chờ nắng – đang phải “chạy đua” với thời tiết để cứu từng ký vải trước khi hư thối, rụng cuống.

Cảnh trúng mùa mất giá lại tái diễn khiến nông dân trồng vải lao đau vì thiệt hại tiền bạc lẫn công sức 

Vụ vải 2025 được đánh giá là được mùa: trái to, ngọt, đẹp mã, chín đều. Tuy nhiên, chỉ sau vài cơn mưa lớn đầu mùa, mọi hi vọng như đổ sụp. Hàng loạt vườn vải bị rụng quả hàng loạt, vải chín nhanh, hư nhanh, khó vận chuyển xa. Trong khi đó, giá vải tại vườn hiện chỉ còn 13.000 – 18.000 đồng/kg, thấp hơn cả chi phí thu hoạch.

 Chủ vườn vải ngao ngán chia sẻ.
“Thuê người hái mất 200.000 – 300.000 đồng/ngày. Mỗi cây hái được vài chục ký, bán ra không đủ tiền công, chưa kể chi phí phân bón, xăng xe, bao bì…” 

Nhiều nông dân không thể chờ thương lái đến mua với giá rẻ mạt nên phải tự mang vải ra chợ bán lẻ giữa mưa gió, tay chân lấm lem, áo quần ướt sũng, chỉ mong vớt vát từng đồng.

Đội mưa chở vải - chở cả niềm tin đang vỡ vụn 

Hình ảnh những người nông dân bám theo từng cơn mưa, vội vã len qua từng con hẻm nhỏ, chở đầy sọt vải ướt nhẹp, không chỉ là chuyện mưu sinh. Đó là cả một cuộc chiến giữa người làm nông với thiên tai và thị trường. Khi được mùa thì giá rớt. Khi thị trường có nhu cầu, thời tiết lại không thuận lợi. Mỗi mùa vải đi qua là một mùa thở dài.

Điệp khúc “được mùa – mất giá” cứ lặp đi lặp lại, kéo dài nhiều năm khiến người dân kiệt sức. Không ai dám chắc năm sau còn mặn mà với cây vải khi mùa nào cũng đối mặt với cảnh thu không đủ bù chi.

Mỗi mùa vụ là một lần đánh cược 

Một năm người dân trồng vải chỉ trông chờ vài tuần hái quả . Khác với cây ngắn ngày, cây vải mỗi năm chỉ thu hoạch đúng một vụ, kéo dài chưa đến  một tháng. Mọi công sức suốt 12 tháng từ tỉa cành, bón phân,  phòng sâu bệnh, giữ lửa trong từng đợt lạnh để “kích hoa” – tất cả chỉ để đổi lấy vài tuần hái quả. 

Trong thời gian hái quả mưa bão tràn về, hay vải rớt giá, cả mùa vụ xem như trắng tay. Không phải ai cũng có vốn để bảo quản, càng không phải ai cũng có đầu ra ổn định.

Người trồng vải giống như người đánh cược – nhưng trong cuộc chơi này, họ luôn ở thế yếu:

• Không làm chủ được giá bán
• Không có đòn bẩy tài chính
• Không được đào tạo sâu về thị trường
• Không được bảo vệ trước rủi ro từ thời tiết hay biến động chính sách

Họ bỏ tiền túi ra đầu tư, chăm sóc vườn tược cả năm. Nhưng đến ngày thu hoạch, giá cả lại do người mua quyết định. Vải đẹp hay xấu, chất lượng hay không – cũng khó thoát khỏi cảnh bị ép giá.

Một lão nông ở Lục Ngạn nghẹn ngào nói.   

"Có năm vải chín đỏ vườn, gọi 10 thương lái thì 8 người kêu… để hôm sau tính. Để hôm sau là vải hư." 

Làm gì để không còn cảnh "được mùa - mất giá"

Vải thiều từng là niềm tự hào của nông nghiệp Việt. Nhưng để giữ được thương hiệu, bảo vệ sinh kế người trồng vải, cần một chiến lược dài hơi:

• Đầu tư vào chế biến sâu: sấy khô, ép nước, đông lạnh – kéo dài tuổi thọ sản phẩm.
• Phát triển logistics lạnh: để vận chuyển xa, xuất khẩu thuận tiện hơn.
• Đẩy mạnh thương mại điện tử và sàn nông sản: giúp nông dân tiếp cận thị trường mới, không lệ thuộc thương lái.
• Tổ chức lại sản xuất theo chuỗi giá trị: từ vùng trồng, hợp tác xã đến nhà máy, kênh bán lẻ.
• Chính sách bảo hiểm nông nghiệp và quỹ ổn định giá: cần được triển khai mạnh mẽ, thực chất.

Mỗi mùa vụ là một lần đánh cược. Nhưng nếu có chiến lược đúng, nông dân sẽ không còn là người thua cuộc.

#chuyennongdan #vaibacgiang #vairotgia #nongnghiep